Primièra de las sessions del Club de Lectura dedicadas a Robèrt Lafont
Lo passat divendres 7 de julhet aguèrem la primièra de las sessions del Club de Lectura dedicadas a Robèrt Lafont, per collaborar amb l’omenatge pel centenari de sa naissença. Legiguèrem Contes libertins e faulas amorosas e la session foguèt una capitada perque parlèrem de fòrça aspèctes d’aqueste libre de Lafont, e tanben, mercés a la participacion de Jaume Figueras, poguèrem aver un panorama mai general d’autras òbras de l’autor.
Cal dire que los assistents, en general, diguèrem que aquesta èra pas una lectura aisida, mai que mai per la sintaxi, mas que val lo còp l’esfòrç de la legir. E aquò rèsta demostrat perque quand parlèrem dels contes cadun dels assistents diguèt un conte diferent quand aguèron de causir son preferit.
Tanben parlèrem del grand nombre de referéncias qu’aquesta òbra a, mai que mai a òbras de la literatura francesa. Qualques assistents diguèron que aquò los fasiá estar pas a l’aise, que benlèu los mancava de conéisser mai la literatura francesa per poder trapar melhor qualques significats, mas aquò los empachava pas de gaudir amb la lectura.
La session comencèt amb una pichona nòta biografica de l’autor:
Poèta, pensaire, ensagista, linguista, escrivan de teatre, istorian (de la literatura e medievista), òme politic, romancièr, poliglòt… e grand amorós de la lenga occitana!
Robèrt Lafont, nasquèt a Nimes lo 16 de març de 1923. Foguèt un dels mai destacats actors de l’occitanisme de la postguerra. Inspirèt e desvolopèt multiples iniciativas per la lenga occitana e estudièt la situacion passada, actuala e futura de la lenga. Aquò lo faguèt estudiar los factors que faguèron d’Occitània una cultura subordinada de la francesa e lo faguèt desvolopar la proposicion per far una Euròpa diferent, que permetèsse s’exprimir las culturas europèas.
Aguèt una immensa capacitat de trebalh, faguèt un centenat de libres. La meitat literaris, l’autra meitat son lingüistics, d’istòria de la literatura, de politica, de memòrias, sobre l’occitanitat, critica literària… La siá òbra literària tracta totes los genres: poesia, romans, contes, teatre…
Foguèt un grand intellectual qu’engeguèt fòrça iniciativas de recèrca des de la Universitat e fòrça iniciativas occitanistas, Robèrt Lafont foguèt un òme d’accion occitan. Moriguèt a Floréncia lo 24 de junh de 2009.
Coma exemple de la poesia de Robèrt Lafont, legiguèrem un fragment de son poèma «Aquí» revirat per Dolors Català:
Aquí
Sota el cel que el vent s’emporta
Dins un mas sense cap porta
Aquí
En una terra que es desgrana
Mentre el dia corrents se’n va
Aquí
Tots sols dins la camarga ampla
Al brogit vespral per la marjal
El crit bestial per companya
L’esperança morta, la fe podrida
Pobres nens de pobra vida
Un dilluns que el dimarts empenta
El futur en desbandada
Aquí
Estem sols i ens estimem
Abans de presentar lo libre faguèrem una pichona reflexion sobre lo títol del libre. A partir del sègle XVIII, se desvolopa una escritura qu’alia los plasers de l’amor a la reflexion filosofica. S’agís d’una filosofia materialista que soslinha la doctrina crestiana contrària als instints de la natura. Lafont possedissiá a l’encòp de prigondas coneissenças literàrias (Sant Tomàs d’Aquin, Bossuet, Paul Valéry…) e biblicas, e dins aquestes contes qu’anam comentar ara, a sauput integrar aquelas influéncias per crear una òbra rica e complèxa.
Lafont nos presenta doncas en aqueste libre doas garbas de sèt istòrias d’umor e d’amor, seguidas d’una brèva escorreguda del gaug picaresc, amb sa filosofia particulara.
Dins d’aqueste libre avèm dos blòcs de contes amb doas tematicas diferents e un pichon roman que unifica tot lo conjunt.
- contes filosofics amb una critica a la religion, que reprimís la natura umana.
Aquestes sèt primières contes, los libertins, van des de la creacion del monde a la pèrda de la fe. Son contes ben critics amb la religion. Los primièrs o son tant coma los darrièrs, lo Dieu de l’inici, fa rire un pauc, es simpatic. Mas tal coma avança lo libre, la critica creis e creis la denóncia de las atrocitats que la glèisa a fach en nom de dieu. Aqueste grop de contes finís amb una nuèch escura, amb l’abséncia de Dieu.
- contes amoroses ont la natura s’exprimís… mas amb las paurs que los umans/escrivans an, paur al ridicul, paur a la pagina en blanc, paur a se far vièlhs…
Aqueste darrièr, lo ” recaliu”… es se trapar que lo temps passa «ai pensat a la regularitat dei ritmes dau mond…» e sobreviure mercés a las remembranças «luchar amb l’arma del remembre», concèpte esclarzit amb la frasa final del conte: «recomenças… per durar durar tant de temps coma podràs…»
- A «Lei sièis pecais requists de Mos de Hidabona» trapem elements dels dos blòcs de contes, es un raconte que clava tot çò qu’es lo libre.
Pendent la session se soslinhèt la riquesa del lexic de Robèrt Lafont coma se pòt veire en las tièiras de vèrbs:
- rèn a faire, rèn a facturar, gardar, meissonar, mòler, pastar (p. 130)
Tanben fa de tièiras de substantius:
- un taulier, una farga, un obrador, una mena de temple de trebalh (p. 130)
- la fogassa, la còca, lo mocador e la palhassa (p. 131)
Tanben parlèrem de l’ironia de Robèrt Lafont e lo sarcasme que i a en los contes, de la critica a la religion e al sistèma capitalista e patriarcal. Aquò se tròba, per exemple als contes de l’Edèn. I a tanben la ferotge critica a la glèisa present a contes coma L’Indian e La nuech escura. E tanben nos susprenguèt l’imatge del Dieu de La niera dau dimenge e de Lei figas d’Edén, un imatge fòrça umana, ben pauc respectuosa, se podriá dire. Us racontarem las allusions literàrias que trapèrem:
- Benlèu lo títol en latin del primièr conte podriá far referéncia al libre del filosòf Sant Tomàs d’Aquin «de aeternitate mundi». Aquin se pausava de questions sus l’eternitat del mond e Lafont se pausa de questions sus l’eternitat del cos vèrsus la polsa. Lafont partís de l’idèa de l’amor a la tèrra per arribar a la mòrt dins la foscor de la tèrra. Sosca sus l’enterrament o la cremacion: «sias pous , e tornaràs pous» (p. 11). Finalament defensa l’immortalitat del cos.
- Allusions al poèma de Paul Valéry Cimetière marin (auriá totei lei delícias dau cementèri marin… p.11)ont Paul Valery contempla l’aiga e alara medita sus la consciéncia, la mòrt e lo temps, aquesta meditacion lo pòrta per delà de l’angoissa e atenh una serenitat interior. Tanben fa soscar en Brassens dins la cançon, «supplique pour être enterré à la plage de Sète»:
Tantôt venant d’Espagne et tantôt d’Italie
Tous chargés de parfums, de musiques jolies
Le Mistral et la Tramontane
Sur mon dernier sommeil verseront les échos
De villanelle, un jour, un jour de fandango
De tarentelle, de sardane
- Una autra referéncia literària que trapèrem dins lo libre es L’après-midi d’un faune, de Mallarmé: «Una odor d’aissèlas lo faguèt somiar dau sòmi dau faune, un tantòst d’estiu, sota lei siures, e de doas nimfas enliaçadas dont desfasiá l’escanha de corporas bruna e rossa e d’odors embessonadas per i engulhar son membre pudent» (p.135). En aqueste fragment i trapem lo mateis erotisme del poèma del faune de Mallarmé.
- E encara parlèrem d’una autra referéncia, lo Judieu errant (p. 142). Lo personatge que se compara amb lo Judieu errant tanben vòl expiar los sieus pecats, mas el raconta que çò qu’el a fach es convertir los pecats en vertuts. Aqueste mite tanben inspirèt d’autres poètas franceses coma Chateaubriand.
Finalament, tanben parlèrem del concèpte de l’amor de Lafont. Los lectors foguèrem d’acòrdi que las faulas nos semblavan pas amorosas e diguèrem que lo concèpte que Lafont transmetiá de l’amor èra estranh, qu’aquelas faulas èran plenas de malenconiá e de personatges amb paur de se far vièlhs e nostalgia pel passat. Mai que d’amor parlan de desir, de l’atraccion fisica qu’un òme vièlh sentís per una femna jove.
E aquí finís lo compte rendut del darrièr club de lectura. Se voldriatz ne saber mai de causas, seriá melhor de venir a la session venenta! Serà lo mes de novembre e legirem lo conte de Robèrt Lafont «Amfícolpos o l’immortalitat». Mas se preferissètz de legir en catalan podriatz legir la revirada de Joan-Lluís Lluís L’illa dels immortals. E mai, aqueste important escrivan vendrà a Barcelona a nos far la presentacion d’aquesta revirada lo 4 d’octobre. Gardatz la data, que serà plan interessant d’escotar tot çò que nos racontarà sobre aqueste libre e sobre l’autor!
Esther Lucea e Dolors Català