Conversam amb Alan Vidal
Alan Vidal es estat lo ganhant de la primièra edicion del “Concors de racontes brèus en occitan ENRIC GARRIGA TRULLOLS”. Originari de Montaut, demòra a l’ora d’ara a L’Esparron (Arièja) e, per çò qu’es sa vida professionala, a trabalhat coma ensenhaire.
R.- De qu’es que vos butèt a participar al “Concors de Racontes Brèus”?
Soi totjorn susprés per tot çò que fa le CAOC en favor de nòstra la lenga e de nòstra cultura, tanben li’n devèm grat. En tota logica me sentiái forçat de participar, sustot que quand se’n vira manqui pas d’escriure per d’autres concors.
R.- Cossí far per animar mai de monde a participar a l’edicion de l’an que ven?
Cresi que cal esperar qualquas annadas. Se gaitam le concors de novèlas del “Lecteur du Val” ajustèron le concors en occitan en 2013 e recebèron 18 tèxtes, ne son ara a una cincantena. La participacion d’autors catalans, es una rason de mès per creire a l’espandida del concors. Es plan domatge qu’escrivans potencials participen pas, les professionals, les universitaris, les ensenhaires, les que gausan, les rebutats de la grafia… Benlèu que se poriá dubrir als escolans (individuals o collectius) calandretas, collègis e licèus, qu’ajan un concors “joves” a part.
R.- Malurosament la literatura occitana es pas gaire coneguda al defòra de l’espaci occitanista. Qualas accions caldriá far per promòure aquela rica creativitat literària occitana?
Vertat, sustot que la literatura en general patís pesugament. Dins manifestacions divèrsas, ai tengut sovent l’estand de l’IEO e sabi plan pro que mèma al còr de l’espaci occitan, les libres literaris se vendon pas brica. Se ven, qualques obratges didactics, es tot. Per contre vesi que conferéncias amb l’autor o l’editor, o les dos, son escasenças per vendre qualques libres. Mas pr’aquò s’i cal investir, e aquò s’apèla le militantisme e le militantisme sembla plan que se pèrda. L’editor “Letras d’òc” prepausa libres numerics, veirem ben…
R.- Perqué cresètz que l’Occitania a inspirat talament de creators e de tanta qualitat dins totes los domènis de la cultura? Per la seuna riquesa e varietat? Pel caractèr dobèrt de la societat occitana?
Soi pas un grand literari, (éri ensenhaire d’agronomia !) e sabi pas respondre a aquela question. Vertad que dumpèi les trobadors, se parla, s’escriu, se canta Occitan. Mas l’elita francesa ac sap pas , ac vòl pas sapier o ac denega.
R.- Avètz trabalhat dins mai d’una òbra de teatre “amateur” en lenga occitana. Quala es la vitalitat de las arts scènicas en Occitania ?
Le teatre es abans tot una demarcha militanta per fèr ausir la lenga viva. Nos chapa fòrça temps e anam pertot ont sèm convidats, que i aja monde o non, que i aja moneda o non. Les tèmas abordats son d’actualitat, mas la lenga utilizada garda son chuc, amb le frasar de temps passat, le ton trufandièr, las metafòras païsanas… Per respondre a la question, dumpèi 6 ans, sèm a 3 pèças, 103 representacions e 6500 espectators. Per nosautres, amators e benevòls sen pretencions, es una escasuda ; regretam çaquelà que le public siaga pas dels mès joves !
R.- Qual es vòstra valoracion generala per çò qu’es la lenga occitana en Arièja? Es que i a una consciéncia sociala sufisenta per salvar la lenga?
En Occitania en general e en Arièja en particular, la lenga se pèrd. Amb le bolegadís de la populacion les locutors naturals, sont partits endacòm mès per trobar trabalh, e son en partida remplaçats per “estrangièrs” que se foton plan mal de l’occitan. Aquò dit, cal pas s’arrestar al pè del rapalhon e resistir del melhor que podèm.
R.- Sètz tanben membre de l’Institut d’Estudis Occitans. Qualas son las foncions e las activitats que realizatz abitualament?
Fa mès de dètz ans qu’ai aderit a l’IEO de l’Arièja. Ne fusquèri clavaire pendent qualquas annadas. Demòri aderent e benevòl actiu a cada còp que fa besonh. En particulier per las animacions, per las croniquetas “De Còr e d’òc” sus “Radio Transparence”, les ostalses de retirada ont les viélhs me rememorian la lenga naturala.
R.- Coneissètz dempuèi pro d’annadas lo Comitat d’Afrairament Occitan-Catalan, dels tempses de la presidéncia del Sr Enric Garriga. Cossí avètz conegut lo CAÒC? Qual es estada la vòstra relacion amb aquesta associacion?
Ai conegut vertadièrament le CAOC, fa ja qualquas annadas – mas me soveni pas quora – que fasiá un viatge en Arièja. Agèri l’onor de lors fèr una charradisa sus las simbolicas del blat ; ne gardi un polit sovenir. Puèi cada an nos saludam al pòrt de Salau. Siègui lors activitats sus un ret social… N’ai un grand respècte.
Podètz legir l’entrevista completa aquí.
Francesc Sangar. CAOC.