Visita de l’occitanista Terric Lausa al cors d’occitan B2
La darrièra classa del cors d’occitan aguèrem la visita de l’occitanista Terric Lausa. Foguèt lo primièr còp que dins la classa virtuala aguèrem qualqu’un diferent de los estudiants e lo professor, mas malgrat que las condicions comunicativas d’una session a distància son completament diferentas de las de las sessions presencialas, l’experiéncia foguèt plan instructiva e interessanta.
Durant lo cors aviam legit dos articles de Terric Lausa e durant la session poguèrem constatar que en persona a la mateissa fe en los catalans que la que transmet en lo legissent. El es tafurat per la situacion de l’occitan e a pauca fe en que la situacion actuala se posca capvirar, que l’occitan arrèste la pèrda constanta de parlants, e es mercés a lo catalan que manten esperanças. Per el, véser la situacion actuala del catalan, li causa meitat enveja meitat admiracion. Aquò, vist dempuèi Catalonha, es estonant pr’amor que qualque persona un pauc sensibla amb las questions relativas a la lenga es conscient que lo catalan es a recuolar e que la situacion qu’actualament a la lenga es pièger que fa qualques annadas. Mas es vertat que per a los fraires occitans la situacion de la lenga catalana es envejable pr’amor qu’avèm d’ensenhament e qu’avèm de leis que protegissen l’usatge del catalan.
Personalament, quand Terric Lausa èra a nos racontar los problèmas per trapar de gents per parlar occitan o que lo gròs problèma qu’a l’occitan es que la màger part de los parlants mòron per çò que son d’una generacion d’edat avançada, aguèri una sensacion estranha. Ieu ausiguèri los sieus mòts coma si foguèsse un augur vengut del futur per nos racontar çò qu’arribarà al catalan d’aquí paucs ans. Soi plan d’acòrdi amb el que lo catalan a un futur melhor anant de la man amb l’occitan, e que la lucha per la lenga a pas futur sense la lucha nacionala, tant pel cas occitan coma pel catalan, mas ai pas la fe qu’el aviá en que lo catalan es a capitar. Ara i a tròp personas en Catalonha que pensan que les cal pas apréner catalan e que jamai lo parlan. Lo procès de substitucion lingüistica contunha.
Aquò me fa remembrar lo sol còp que foguèri en pana amb la veitura. Mai qu’una pana, aguèri la crebason d’un pneumatic quand èra en Euskadi. Aquò arribèt qu’èra nuèch, dempuèi de sopar, dins una pichona via a paucs quilomètres de l’ostalariá rurala ont èrem lotjats. Aviam pas encara capitat de pausar los triangles per senhalar la veitura que ja aviam l’Ertzaintza ailà. Dempuèi d’agachar la documentacion atendèron l’arribada de la grua e parlèron amb nosautres. Un d’eles me racontèt qu’aviá una neboda que gaireben èra catalana, qu’el aviá una sòrre que viviá en Catalonha e que la neboda avia nascut aicí. Quand o escotèri li diguèri que sabiái pas cossí marchava tot aquò en Euskadi, mas qu’en Catalonha la neboda èra pas gaireben catalana, qu’ela èra catalana de vertat. Se ela o voliá, segur. El me diguèt qu’el èra pas basc, qu’èra andalós e aital èra sa neboda. L’endeman parlèri amb la proprietària de l’ostalariá per saber ont podiái anar far reparar la veitura. Ela me diguèt que al vilatge i aviá dos mecanicians e que nos caliá anar al qu’ela nos recomandava, e pas a l’autre. Preguèt lo telefonèt a parlèt amb lo mecanician en euskara. Dempuèi, coma tota explicacion diguèt: «Cal pas donar negòci als autres». Lo mecanician adobèt la crebason e coma qu’èra un òme plan parlador li racontèrem çò qu’aviá dich l’Ertzaintza sus sa neboda. La siá responsa foguèt plan explicativa: «Agachatz, i a personas que vivon aquí al vilatge dempuèi fa trenta annadas e que sabon pas pro euskara coma per te dire «agur». Mas i a unes senegaleses que fa mens de doas annadas que son arribats e pòdon te parlar un euskara plan bon. Es aquela, la diferéncia. La neboda de l’Ertzaintza poirà èsser catalana o poirà èsser tota sa vida una andalosa emigrada, mas serà a ela de causir». Doncas aquí avèm la question principala per a Euskadi, Catalonha o Occitània. Avèm una lucha per a la substitucion lingüistica. Lo projècte francés e l’espanhòl es d’aver una sola lenga dins lo sieu territòri. Los collaboradors necessaris son totas las personas que vòlon pas apréner cap d’autra lenga que la «nacionala». E l’Estat sempre los ajudarà. Aqueste es lo resumit dels problèmas d’occitans, de catalans, e de totas las lengas sense Estat.
Esther Lucea Teruel. Estudianta del cors d’occitan Avançat (B2). CAOC